5 marca 1133: Urodziny króla Anglii Henryka II

5 marca 1133 w Le Mans [Andegawenia] na świat przyszedł przyszły król Anglii Henryk II, najstarszy syn Cesarzowej Matyldy i hrabiego Andegawenii Gotfryda, wnuk króla Anglii  Henryka I, prawnuk Wilhelma Zdobywcy. XII-wieczna Europa nie znała potężnieszego władcy od Henryka II, pierwszego na angielskim tronie króla z dynastii Plantagenetów.

Współczesne przedstawienie Henryka autorstwa Geralda z Walii

Ziemie Henryka nie ograniczały się wyłącznie do jego angielskich włości. Imperium, które udało mu się zbudować nie miało sobie równych i pod względem terytorialnym znacznie przewyższało obszar pozostający wówczas pod panowaniem królów Francji. Władztwo Henryka rozciągało się od granic ze Szkocją na północy po Pireneje na południu.

Po swojej matce, córce Henryka I, cesarzowej Matyldzie odziedziczył prawo do tronów Anglii i Normandii z Bretanią, po ojcu zaś, Gotfrydzie, Andegawenię z Turenią i Maine. Dzięki małżeństwu z byłą żoną króla Francji Ludwika VII, Eleonorą, księżną Akwitanii, zyskiwał władzę nad jej bogatym i rozległym księstwem (Akwitania zajmowała większą część dzisiejszej Francji).  Jedynie człowiek o niespożytej energii i wyjątkowych zdolnościach administracyjnych mógł poradzić sobie z zarządzaniem tak ogromnym obszarem. I - jak wiemy - Henryk w ciągu swego 35-letniego panowania poradził sobie doskonale, zawodząc być może jedynie jako ojciec i mąż, nigdy jako król.

Nagrobki Henryka i Eleonory w Opactwie Fontevraud, miejscu ich wiecznego spoczynku. Fot. Kasia Scierańska

Ze swego małżeństwa z Eleonorą Henryk doczekał się ośmiorga dzieci, pięciu synów i trzech córek:

Wilhelm (ur. 17 sierpnia 1153), przyszedł na świat jeszcze przed koronacją swych rodziców na króla i królową Anglii. Był jedynym dzieckiem Henryka i Eleonory, które nie dożyło wieku dorosłego. Zmarł w wieku trzech lat wiosną 1156 r. i został pochowany w opactwie Reading u stóp swego pradziadka krola Anglii Henryka I.

Henryk (28 lutego 1155 - 11 czerwca 1183), znany jako Henryk Młody [Henry the Young King]. po śmierci Wilhelma w 1156 został następcą swego ojca. Był jedynym w historii Anglii królem koronowanym za życia i podczas panowania ojca. Henryk jest dziś zapomniany i nie zaliczany do pocztu angielskich władców, zapewne dlatego, iż zmarł przed ojcem i nigdy nie miał okazji władać samodzielnie swym dziedzictwem.

Nagrobek Henryka Młodego Króla w katedrze w Rouen. Fot. Rebecca Bugge

Na moim blogu od trzech lat próbuję przywrócić pamięć o Henryku do życia i przybliżyć czytelnikowi jego karierę ptarona i wielbiciela turniejów rycerskich.

Matylda (ur. czerwiec 1156- zm. czerwiec 1189), najstarsza córka królewskeij pary, która poślubiła księcia Saksonii i Bawarii Henryka Lwa (1129-1195) z dynastii Welfów i była matką między innymi Ottona IV (1175-1218), jedynego Świętego Cesarza Rzymskiego z dynastii Welfów.

Ryszard (8 września 1157 - 6 kwietnia 1199) dziedzic i książę Akwitanii, po śmierci Henryka Mlodego i Henryka II koronowany na króla Anglii, znany nam jako Ryszard I Lwie Serce,  król-krzyżowiec, który po dziś dzień inspiruje historyków, pisarzy, autorów scenariuszy filmowych.

Henryka (postać w koronie na czele orszaku) i jego synowie. Kapliczka św. Radegundy w Chinon, Turenia. Fot. Mark Richard Balieau

Gotfryd (23 września 1158 - sierpień 1186), od 1181 książę Bretanii poprzez małżeństwo z dziedziczką Conana IV (1138-1171), Konstancją (1161-1201). Świetny polityk i administrator. Zmarły w wieku 28 lat w  wyniku obrażeń odniesionych w czasie turnieju rycerskiego. Pochowany w katedrze Notre Dame w Paryżu, gdzie po dziś dzień można zobaczyć tabliczkę pamiątkową z jego imieniem.

Eleonora (październik 1161 - 31 października 1214) - druga pod względem starszeństwa córka królewskiej pary. 

We wrześniu 1170 r. poślubiła Alfonsa VIII, króla Kastylii. Małżeństwo zostało zawarte w celu zabezpieczenia południowych granic kontynentalnych posiadłości jej rodziców, z Gaskonią jako jej wianem. Ze wszystkich córek Henryka Eleonora cieszyła się największą niezależnością i zakresem władzy. Mówiono, iż była prawie tak potężna jak jej mąż, który w swym testamencie to ją wyznaczył na wpółrządcę na wypadek własnej śmierci - miała sprawować władzę na równi z ich synem i następcą. Jedna z córek Eleonory i Alfonsa, Blanka została królową Francji, matką Ludwika IX Świętego.

Joanna (1165-1199) - w 1177 poślubiła króla Sycylii Wilhelma II (1155-1189). Po jego śmierci została uwięziona na kilkanaście miesięcy przez uzurpatora króla Tancreda (d. 1194). Uwolniona dzięki interwencji starszego brata Ryszarda, króla Anglii, towarzyszyła bratu i jego świeżo poślubionej żonie Berengarii z Nawarry (c.1165-1230) w wyprawie do Ziemi Świętej [III krucjata]. W 1196 została przez Ryszarda wydana za mąż za Raymonda VI hrabiego Tuluzy (1156-1222).

Jan (grudzień 1166-19 października 1216), znany nam jako Jan bez Ziemi.

Najmłodszy syn królewskiej pary, który objął rządy po nagłej śmierci Ryszarda w 1199 r. Pięć lat później Jan utracił większość kontynentalnych posiadłościna rzecz króla Francji Filipa Augusta (1165-1223). Swymi nieudolnymi rządami doprowadził też do zatargu z angielskimi baronami, którzy w 1215 r. wymusili na królu podpisanie Wielkiej Karty Swobód. Nieprzestrzeganie przez Jana jej postanowień doprowadziło do wybuchu wojny domowej w Anglii,  znanej dziś pod nazwą First Barons' War [Pierwsza Wojna Baronów].

Henryk miał też kilkoro dzieci ze związków pozamałżeńskich. najsłynniejszymi byli:

Gotfryd (c.1152-1212)- "filius regis Henrici naturalis", naturalny syn króla i jednocześnie najstarsze jego dziecko w ogóle. Od 1175 biskup-elekt Lincolnu (zrezygnował w 1182), od 1181 Kanclerz Anglii, od 1189 Arcybiskup York'u.  

William Longespée (c. 1176- 7 marca 1226), syn Henryka i Idy de Tosny. Zdolny rycerz i dowódca, od 1196 III hrabia Salisbury poprzez małżeństwo z wielką dziedziczką Elą (1187-1261), jedyną córką Williama FitzPatricka, II hrabiego Salisbury i wnuczką Patricka, hrabiego Salisbury, który w 1168 r. zginął walcząc w obronie królowej Eleonory.

Henryk II  i jego dzieci. Royal 14 B VI, British Library 

Henryka można śmiało nazwać dziadkiem ówczesnej Europy. W sumie miał trzech wnuków o imieniu Henryk, dwóch z nich koronowanych na królów, Henryka III, króla Anglii, i Enrique I młodocianego króla Kastylii. Jego wnuk Otton został jedynym Świętym Cesarzem Rzymskim z dynastii Welfów jako Otton IV, a inny wnuk Ryszard z Kornwalii antykrólem Niemiec w latach 1257-1272. 



Literatura: 

Warren, W.L. Henry II. Londyn, 1977.

Paton, James. Historical Dictionary of the British Monarchy, Plymouth 2011

.