Henry Młody Król: nota biograficzna

Dziś obchodzimy 835 rocznicę koronacji Phillippe'a Auguste [Filipa Augusta] na króla Francji w katedrze w Reims, tradycyjnym miejscu koronacji królów Francji. Korzystając z okazji, pragnę wspomnieć parę słów o Henrym Młodym Królu, który tego dnia w czasie uroczystości reprezentował swego ojca, Henry'ego II, króla Anglii oraz cały ród Anjou [Andegaweński]. Towarzyszyli mu młodsi bracia Richard i Geoffrey* Jak odnotował w swej kronice Roger of Howden: Król Anglii Henry- syn, w procesji z komnaty do katedry, niósł przed Philippem złotą koronę, którą ten ostatni został ukoronowany...  Następnie, w czasie samej ceremonii, stał tuż za nim, podtrzymując cieżką koronę nad głową swego czternastoletniego szwagra**. Na moim blogu poświęconym Henry'emu dowiecie się więcej o samej ceremonii, jej uczestnikach oraz o wspaniałym turnieju zorganizowanym w Lagny-sur-Marne z okazji koronacji, podczas którego Młody Król ze swym orszakiem przyćmił wszystkich. Wystarczy kliknąć tutaj.

Rodzice Młodego Henry'ego, król Anglii Henry II i królowa Eleanor Akwitańska (image: Wikipedia)

Ale teraz parę słów o samym Henrym. W 1179 r., czyli w roku wspomnianej wyżej koronacji, Henry Młody Król był najstarszym żyjącym synem króla Anglii Henry'ego II i Eleanor, księżnej Akwitanii. Kiedy Henry przyszedł na świat, 28 lutego 1155 roku, miał jeszcze starszego brata Williama (ur. 17 sierpnia 1153 r.), który zmarł jednak rok później, w 1156, w wieku trzech lat. William był jedynym z ośmiorga dzieci królewskiej pary, które nie dożyło dorosłego wieku. Po jego śmierci Henry został następcą swego ojca. Ten ostatni władał już w tym czasie imperium rozciągającym się od Pirenejów po granicę ze Szkocją. W 1158, w wieku trzech lat, Henry został zaręczony z księżniczką Marguerite (ur.1157/58), córką króla Francji, Ludwika VII i jego drugiej żony, Konstancji z Kastylii. Ludwik był pierwszym mężem matki Henry'ego, Eleanor z Akwitanii, z którą miał dwie córki, Marie i Alix *** Księżniczka Marguerite wniosła w posagu swemu mężowi (a raczej swemu teściowi)  hrabstwo Vexin- odwieczną kość niezgody pomiędzy królami Francji, a książętami Normandii (a tym samym królami Anglii od czasów Williama Zdobywcy), które dziadek Henry'ego, Geoffrey le Bel, hrabia Anjou, oddał królowi Ludwikowi w 1144 r. Henry i Marguerite mieli jednego syna, Williama, który zmarł jednak wkrótce po urodzeniu.

                         

Koronacja księcia Henry'ego na króla Anglii w 1170, miniatura pochodząca z Becket Leaves (image: Wikipedia)

W 1169 roku Henry II ogłosił podział ziem pomiędzy swych najstarszych synów, tym samym Henry miał otrzymać Anglię, Normandię i Anjou [Andegawenię], Richard księstwo Eleanor,  Akwitanię, a Geoffrey poprzez małżeństwo z Konstancją, córką i dziedziczką księcia Conana IV, Bretanię.

Młody Henry osiągnął tak zwany wiek sprawny w 1170 r. Wtedy też został wyposażony w znaczny dochód oraz przydzielono mu własną świtę z Williamem Marshalem odpowiedzialnym za jego rycerską edukację. 14 czerwca tego roku został koronowany na króla Anglii w Westminster Abbey przez Rogera, arcybiskupa Yorku. Decydując się na ten krok jego ojciec naśladował kontynentalnych władców, krolów Francji i Niemiec, u których zwyczaj ten miał długą tradycję. Tym oto sposobem książę Henry, od tej pory zwany "Młodym Królem","Henrym Młodszym" lub po prostu "Henrym III" dla odróżnienia go od Henry'ego Seniora, stał się jedynym królem w historii Anglii koronowanym za życia i podczas panowania ojca. Zwyczaj ten miał wiele plusów, przede wszystkim zapewniał spokojną sukcesję na wypadek śmierci starszego króla. Jak czas jednak pokazał miał też i minusy: młody i ambitny mężczyzna, a takim Henry był, nie godził się na ciągłe życie w cieniu ojca i brak realnej władzy i odpowiedzialności, zwłaszcza, że obaj jego młodsi bracia cieszyli się większą swobodą w zarządzaniu swym dziedzictwem. Henry II nie był jednak skory do dzielenia się władzą ze swym najstarszym synem, co doprowadziło tego ostatniego do zbrojnego powstania przeciw ojcu, które przeszlo do historii jako The Great Revolt of 1173-74. Młody Henry miał po swej stronie potężnych sprzymierzeńców: królów Francji i Szkocji, hrabiów Flandrii, Boulogne i Blois, a także zbuntowanych baronów z Poitou, Normandii i Anglii, ale przede wszystkim wspierany był przez swą matkę, królową Eleanor i młodszych braci, Richarda i Geoffreya. Pomimo tego to Henry Senior okazał się zwycięzcą, głównie dzięki pochwyceniu i uwięzieniu swej żony we wczesnej fazie wojny, ale również dzieki potężnym pieniężnym zasobom, którymi dysponował, a które umożliwiły mu opłacenie najemników na skalę, na którą jego przeciwnicy nie mogli sobie pozwolić. Po upadku powstania, syn i ojciec pojednali się, ale sytuacjia Młodego Króla niewiele się zmieniła, co doprowadziło do kolejnego kryzysu. Pozbawiony realnej władzy i odpowiedzialności, finansowo zależny od ojca, bez własnych ziem i zamków, w 1183 r. uległ namowom zbuntowanych akwitańskich baronów i wraz z bratem Geoffreym stanął na ich czele przeciwko swemu bratu Richardowi. Ten ostatni otrzymał militarne wsparcie od ojca. Mlody Król występował więc nie tylko przeciwko bratu, ale też przeciwko ojcu, czym zasłużył sobie na potępienie w oczach kronikarzy. Ci ostatni nie omieszkali porównać go do biblijnego Absaloma. Działania wojenne zostały wstrzymane z powodu nagłej śmierci Henry'ego na dyzynterię, 11 czerwca 1183, co kronikarze odczytali oczywiście jako karę boską za wymienione powyżej występki. Jego przedczesną śmierć - w lutym 1183 r. skończył 28 lat - opłakiwano jednak serdecznie i szczerze, ponieważ Henry był jedynym popularnym czlonkiem swej rodziny, powrzechnie kochanym i podziwianym. Jego urok osobisty i szczodrość stały się nieomal przysłowiowe. Zasłynął też jako gorliwy uczestnik i patron turniejów rycerskich, co przez "świątobliwych" kronikarzy również zostało mu poczytane za złe. Dopiero wspaniała praca Dr Davida Croucha pt. Tournament pozwoliła spojrzeć na turniejową pasję Henry'ego i całego współczesnego mu pokolenia młodej Anglo-normańskiej arystokracji z innej perspektywy.

Wbrew zazwyczaj negatywnej ocenie historyków, nie możemy stwierdzić jakim władcą okazałby się Henry Młody Król. Być może nie był tak wybitnym politykiem jak jego ojciec czy młodsi bracia, Richard i Geoffrey, szkoda jednak, że nie dane było nam, a zwłaszcza jemu samemu, przekonać się jakim byłby królem.

Pragnę polecić dwa moje teksty z prowadzonego przeze mnie bloga poświęconego całkowicie Młodemu Królowi, w których staram się rozprawić chociaż w niewielkim stopniu z mitami, które narosły wokół jego osoby. Teksty znajdziecie tutaj i tutaj. Miłej lektury i - mam nadzieję - weryfikacji swoich poglądów na temat zapomnianego króla Anglii, księcia Normandii, hrabiego Anjou i Maine, Henry'ego Młodego Króla.

* Richard (ur. 8 września 1157), książę Akwitanii, póżniejszy król Anglii, znany nam jako Richard I Lwie Serce; Geoffrey (ur. 23 września 1158), późniejszy książę Bretanii

** Philippe był przyrodnim młodszym bratem żony Henry'ego, Marguerite i jedynym synem Ludwika VII. Jego matka, Adela z Blois była trzecią żoną Ludwika.

*** Marie (ur. 1145), późniejsza hrabina Szampanii i Alix (ur. 1151), póżniejsza hrabina Blois

Źródła:

The Annals of Roger de Hoveden  trans. by Henry T. Riley

Strickland, Matthew.”On the Instruction of a Prince: the Upbringing of Henry, the Young King.” In Henry II: New Interpretations. Ed. Christopher Harper-Bill and Nicholas Vincent

Gillingham, John. The Angevin Empire

Crouch, David. William Marshal. Court, Career and Chivalry in the Angevin Empire 1147-1219

Crouch, David. Tournament

Baldwin, John. The Government of Philip Augustus: Foundations of French Royal Power in the Middle Ages  

 Norgate, Kate. England under the Angevin Kings, Vol. II