Urodziny Henryka Młodego Króla

Henryk [przyszły Młody Król] przyszedł na świat 28 lutego 1155 roku w Londynie jako drugi syn króla Anglii Henryka II Plantageneta i Eleonory Akiwtańskiej. W momencie narodzin miał starszego brata Williama (ur. 17 sierpnia 1153), który zmarł jednak wkrótce potem,  w roku 1156, w wieku trzech lat. William był jedynym z ośmiorga dzieci królewskiej pary, które nie dożyło dorosłego wieku. Po jego śmierci Henryk został następcą swego ojca. Ten ostatni władał już w tym czasie imperium rozciągającym się od Pirenejów po granicę ze Szkocją. W 1158, gdy miał trzy latka, Henryka zaręczono z księżniczką Marguerite (ur.1157/58), córką króla Francji, Ludwika VII i jego drugiej żony, Konstancji z Kastylii. Ludwik był pierwszym mężem matki Henryka, z którą miał dwie córki, Marię z Szampanii i Alix. Księżniczka Marguerite wniosła w posagu swemu mężowi (a raczej swemu teściowi)  hrabstwo Vexin - odwieczną kość niezgody pomiędzy królami Francji, a książętami Normandii, które dziadek Henryka, Gotfryd V Piękny, hrabia Andegawenii, oddał królowi Ludwikowi w 1144 r. Henryk i Marguerite mieli jednego syna, Williama, który zmarł jednak wkrótce po urodzeniu.

W 1169 roku Henryk II ogłosił podział ziem pomiędzy swych najstarszych synów, tym samym Henryk miał otrzymać Anglię, Normandię i Andegawenię, Ryszard (przyszły Ryszard I Lwie Serce) księstwo Eleonory, Akwitanię, a Gotfryd, poprzez małżeństwo z Konstancją, córką i dziedziczką księcia Conana IV, Bretanię.

14 czerwca 1170 roku Henryk został koronowany na króla Anglii w Opactwie Westminster przez Rogera, arcybiskupa Yorku. Decydując się na ten krok jego ojciec naśladował kontynentalnych władców, krolów Francji i Niemiec, u których zwyczaj ten miał długą tradycję. Tym oto sposobem książę Henryk, od tej pory zwany "Młodym Królem","Henrykiem Młodszym" lub po prostu "Henrykiem III" (dla odróżnienia go od Henryka Seniora), stał się jedynym od czasu najazdu Normanów królem Anglii koronowanym za życia i podczas panowania ojca. Zwyczaj ten miał wiele plusów, przede wszystkim zapewniał spokojną sukcesję na wypadek śmierci starszego króla. Jak czas jednak pokazał miał też i minusy: młody i ambitny mężczyzna, a takim Henryk był, nie godził się na ciągłe życie w cieniu ojca i brak realnej władzy i odpowiedzialności, zwłaszcza, że obaj jego młodsi bracia cieszyli się większą swobodą w zarządzaniu swym dziedzictwem. Henryk II nie był jednak skory do dzielenia się władzą ze swym najstarszym synem, co doprowadziło tego ostatniego do zbrojnego powstania przeciw ojcu, które przeszlo do historii jako Wielka Rewolta [The Great Revolt of 1173-74]. Młody Henryk miał po swej stronie potężnych sprzymierzeńców: królów Francji i Szkocji, hrabiów Flandrii, Boulogne i Blois, a także zbuntowanych baronów z Poitou, Normandii i Anglii, ale przede wszystkim wspierany był przez swą matkę, królową Eleonorę i młodszych braci, Ryszarda i Gotfryda. Pomimo tego, to Henryk Senior okazał się zwycięzcą, głównie dzięki pochwyceniu i uwięzieniu swej żony we wczesnej fazie wojny, ale również dzieki potężnym pieniężnym zasobom, którymi dysponował, a które umożliwiły mu opłacenie najemników na skalę, na którą jego przeciwnicy nie mogli sobie pozwolić. Po upadku powstania, syn i ojciec pojednali się, ale sytuacjia Młodego Króla niewiele się zmieniła, co doprowadziło do kolejnego kryzysu. Pozbawiony realnej władzy i odpowiedzialności, finansowo zależny od ojca, bez własnych ziem i zamków, w 1183 roku uległ namowom zbuntowanych akwitańskich baronów i wraz z bratem Gotfrydem stanął na ich czele przeciwko swemu bratu Ryszardowi. Ten ostatni otrzymał militarne wsparcie od ojca. Młody Król występował więc nie tylko przeciwko bratu, ale też przeciwko ojcu, czym zasłużył sobie na potępienie w oczach kronikarzy. Ci ostatni nie omieszkali porównać go do biblijnego Absaloma. Działania wojenne zostały wstrzymane z powodu nagłej śmierci Henryka na dyzenterię, 11 czerwca 1183, co kronikarze odczytali oczywiście jako karę boską za wymienione powyżej występki. Jego przedwczesną śmierć - w lutym 1183 roku skończył 28 lat - opłakiwano jednak serdecznie i szczerze, ponieważ Henryk był jedynym popularnym członkiem swej rodziny, powszechnie kochanym i podziwianym. Jego urok osobisty i szczodrość przeszły do legendy. Zasłynął też jako gorliwy uczestnik i patron turniejów rycerskich, co przez "świątobliwych" kronikarzy również zostało mu poczytane za złe. Dopiero wspaniała praca profesora Davida Croucha  Tournament pozwoliła spojrzeć na turniejową pasję Henryka i całego współczesnego mu pokolenia młodej anglonormańskiej arystokracji z innej perspektywy.

Wbrew zazwyczaj negatywnej ocenie historyków, nie możemy stwierdzić jakim władcą okazałby się Henryk Młody Król. Być może nie był tak wybitnym politykiem jak jego ojciec czy młodsi bracia, Ryszard i Gotfryd, szkoda jednak, że nie dane było nam, a zwłaszcza jemu samemu, przekonać się jakim byłby królem.

Pragnę polecić dwa teksty z prowadzonego przeze mnie bloga poświęconego całkowicie Młodemu Królowi, w których staram się rozprawić chociaż w niewielkim stopniu z mitami, które narosły wokół jego osoby. Teksty znajdziecie tutaj i tutaj. Miłej lektury i - mam nadzieję - weryfikacji swoich poglądów na temat zapomnianego króla Anglii, księcia Normandii, hrabiego Andegawenii i Maine, Henryka Młodego Króla.

* Ryszard (ur. 8 września 1157), książę Akwitanii, póżniejszy król Anglii, znany nam jako Richard I Lwie Serce; Gotfryd (ur. 23 września 1158), późniejszy książę Bretanii

** Philippe był przyrodnim młodszym bratem żony Henryka, Marguerite i jedynym synem Ludwika VII. Jego matka, Adela z Blois była trzecią żoną Ludwika.

*** Marie (ur. 1145), późniejsza hrabina Szampanii i Alix (ur. 1151), późniejsza hrabina Blois

Źródła:

The Annals of Roger de Hoveden  trans. by Henry T. Riley

Strickland, Matthew.”On the Instruction of a Prince: the Upbringing of Henry, the Young King.” In Henry II: New Interpretations. Ed. Christopher Harper-Bill and Nicholas Vincent

Gillingham, John. The Angevin Empire

Crouch, David. William Marshal. Court, Career and Chivalry in the Angevin Empire 1147-1219

Crouch, David. Tournament

Baldwin, John. The Government of Philip Augustus: Foundations of French Royal Power in the Middle Ages  

 Norgate, Kate. England under the Angevin Kings, Vol. II