Henry, Heinrich, Henri, Enrique - wnukowie Henryka II Plantageneta i Eleonory Akwitańskiej. Część II

Jeden ze swych styczniowych postów poświęciłam wnukom Henryka II Plantageneta i jego małżonki Eleonory Akwitańskiej, oczywiście tym o imieniu "Henryk". Przedstawiłam w nim dwóch z nich: króla Anglii Henryka III (1207-1272) oraz hrabiego-palatyna Nadrenii, Heinricha (1173-1227), po mieczu z dynastii Welfów. Zachęcam do przypomnienia sobie podstawowych faktów o tych jakże barwnych postaciach tutaj. Dzisiaj natomiast, nawiązując do niedawno obchodzonej rocznicy urodzin najmłodszego z wnuków królewskiej pary, Enrique I, króla Kastylii, pragnę przybliżyć sylwetki dwóch kolejnych.

Enrique (1204-1217) przyszedł na świat 14 kwietnia 1204, dokładnie trzynaście dni po śmierci swojej babki Eleonory (zm. 1 kwietnia 1204) jako najmłodszy syn króla Kastylii Alfonsa VIII Szlachetnego i Eleonory (która w ojczyźnie męża przyjęła odpowiednik swojego imienia i nazywana była Leonor), drugiej pod względem starszeństwa córki angielskiej pary królewskiej. Rodzice Enrique zmarli krótko po sobie w roku 1214, kiedy chłopiec miał 10 lat. Leonor, która przeżyła męża o kilka tygodni zaledwie, przed śmiercią "powierzyła królestwo i swego syna, jak również wszelkie prawa do królestwa, tak jak zostały one wcześniej jej powierzone przez jej świętej pamięci małżonka" najstarszej córce Berengueli (1180-1246), byłej królowej Leonu. Berenguela, która zgodnie z kastylijskim obyczajem sama była następczynią swego ojca, objęła regencję w imieniu młodszego brata. Opiekę ("tutela") nad nim sprawowała wspierana pomocą i radą arcybiskupa Toledo, Rodriga Jimenez de Rada i biskupa Palencji, Tella. Natychmiast po śmierci matki młody Enrique przyjął hołd swych poddanych, co jednak nie uchroniło kraju przed wojną domową. Regencja starszej siostry nie trwała długo. Już w roku 1215 Berenguela została zmuszona do przekazania władzy i opieki nad Enrique hrabiemu Álvaro Núnez de Lara, tracąc tym samym wszelkie wpływy na dworze brata. Jak czas miał pokazać, ten ostatni, będąc marionetką swego opiekuna, miał pozostać w jego rękach aż do dnia swej przedwczesnej śmierci. Zanim jednak do tego doszło siostra podejmowała próby infiltracji jego dworu - na próżno. Hrabia przejął całkowitą kontrolę nad młodym monarchą, aranżując jego małżeństwo z księżniczką portugalską Mafaldą. Związek, nigdy nieskonsumowany, został unieważniony przez papieża Innocentego III ze względu na łączące parę pokrewieństwo. Młody Enrique zmarł pod koniec maja 1217 roku w Palencji na skutek rany otrzymanej w głowę. W chwili śmierci miał 14 lat. Jeśli wierzyć żródłom, ranny został w czasie zabawy z rówieśnikami, kiedy to niepilnowani przez nikogo weszli na dach, gdzie Enrique przypadkowo został uderzony w głowę dachówką. Próby ratowania chłopca nie powiodły się pomimo przeprowadzonej trepanacji czaszki. Enrique zmarł po kilku dniach, a hrabia Álvaro podjął wszelkie próby utrzymania jego śmierci w tajemnicy, ukrywając ciało w wieży Tariego w pobliżu Burgos. Bezskutecznie. Berenguela wkrótce dowiedziała się o wszystkim, odzyskała ciało brata i przewiozła je do Las Huelgas, gdzie miało spocząć na wieki obok ciał rodziców, w opactwie ufundowanym przez ich ojca na prośbę ich matki. Enrique został pochowany w bogato zdobionej trumnie z wszelką pompą i szacunkiem należnym prawowitemu władcy. Po jego śmierci królem Kastylii został syn Berengueli, Fernando (1199-1252).

Henri II (1166-1197), hrabia Szampanii i władca Królestwa Jerozolimskiego, był wnukiem Eleonory Akwitańskiej i jej pierwszego męża, króla Francji Ludwika VII (1120-1180), synem ich najstarszej córki Marii* i jej męża, hrabiego Szampanii, Henryka I. Ojciec Henri'ego zmarł, gdy chlopiec miał 15 lat. Do czasu osiągnięcia przez niego 21 roku życia władzę w jego imieniu sprawowała matka (lata 1181-1187). Pierwszą narzeczoną młodzieńca została w 1171 roku Izabela, córka hrabiego Hainault. Niestety jej ojciec nie wywiązał się z kontraktu małżeńskiego i w 1180 roku wydał ją za mąż za wuja Henri'ego, młodego króla Francji Filipa II Augusta (ur. 1165), co doprowadziło do napięć w rodzinie - matka Filipa, królowa Adela była przeciwna temu małżeństwu, które (nawiasem mówiąc) zostało zaaranżowane przez hrabiego Flandrii, pod którego wpływem pozostawał w tym czasie jej syn. Matka Henri'ego, hrabina Maria poparła Adelę, która była młodszą siostrą jej świętej pamięci małżonka (związki rodzinne na linii Henri II- Filip II August były nieco skomplikowane - starczy powiedzieć, że ojciec młodego hrabiego był jednocześnie zięciem i szwagrem ojca młodego króla :)). Kiedy w 1187 Henri osiagnął pełnoletność (w przypadku Szampanii oznaczało to 21 lat) i gotów był do objęcia samodzielnych rządów, hrabina Maria zdecydowała wycofać się do klasztoru Fontaines-les-Nannes w pobliżu Meaux, zabierając ze sobą młodszego syna, ośnioletniego Tybalda**. Jednakże zdobycie Jerozolimy przez Saladyna pchnęło w owym czasie wielu młodych mężczyzn na drogę do Ziemi Świętej. Wśrod nich znalazł się i młody Henri, który podążył za wujem -  przyrodnim bratem matki, królem Anglii Ryszardem I Lwie Serce (1157-1199). Zanim wyruszył zwołał baronów i możnych Szampanii do Sezanne, gdzie złożyli hołd jego młodszemu bratu, na wypadek gdyby on sam nie powrócił z wyprawy. Po jego wyjeździe hrabina Maria raz jeszcze została regentką w imieniu małoletniego syna. Nie mogła wiedzieć, że starszego nigdy już nie zobaczy, bo jak opisał to Gilbert z Mons, "podczas gdy wszyscy królowie i książęta powrócili do swych ziem, on [Henri] jeden pozostał, poprzez pewne małżeństwo otrzymując królestwo jerozolimskie we władanie, które to bogactwem przewyższało jego własne ziemie..." (Kronika Hainault, s. 139-140). 5 maja 1192 roku Henri poślubił Izabelę, córkę króla Jerozolimy Amalryka I, wdowę po Konradzie z Monferratu. Małżeństwo zostało zawarte osiem dni po zamordowaniu Konrada. Henri tytułował się nie królem, a panem Królestwa Jeroziolimskiego i do końca życia hrabią Szampanii. Zmarł tragicznie w dość dziwnych okolicznościach, wypadając z okna w pałacu w Akce. W chwili śmierci miał 31 lat. z małżeństwa z Izabelą doczekał się trzech córek: Małgorzaty, Alicji i Filipy. Po jego śmierci hrabina Maria nadal sprawowała władzę w Szampanii w imieniu swego młodszego syna Tybalda do 1198 roku, kiedy to zmarła.

Źródła:

Gilbert of Mons, Chronicle of Hainaut. Translated into English by Laura Napran. The Boydell Press, Woodbridge, 2005

Theodore Evergates, The Aristocracy in the County of Champagne 1100-1300, Google Books

Miriam Shadis, Berenguela of Castile (1180-1246) and the Political Women in the High Middle Ages, Google Books